Winkelwagen
0
0,00 €
Ontwerpen met behoud van karakter
05-02-2024
In mijn vorige blog schreef ik over mijn passie: herbestemmen. Hierbij liet ik aan de hand van drie inspirerende voorbeelden zien hoe de historie en het karakter van deze gebouwen en ruimtes naar voren kwamen. De afgelopen jaren ben ik steeds meer in aanraking gekomen met het herbestemmen van gebouwen met een verhaal, een mooi en uniek ontwerpproces die ik in een aantal stappen in deze blog beschrijf!
Je wilt een oud karakteristiek pand verbouwen, maar hoe zorg je dat je kan moderniseren zonder afbreuk te doen aan de geschiedenis van het pand? En hoe zorg je voor een mooie balans tussen de karakteristieke elementen en een modern interieur?
Je kan hierbij denken aan een oude boerderij, die je wilt opknappen en verbouwen naar modern gebruik en luxere voorzieningen. Een kerkgebouw die haar oorspronkelijke functie verliest en een nieuwe functie voor de bevolking krijgt. Of een leegstaande school die wordt omgebouwd tot horecagelegenheid of hotel.
Fase 1 – De verkennende fase
De eerste fase is een verkennende fase, ofwel inventarisatie, waarbij je een duik neemt in de historie van het pand en de ruimtes/interieur. Dit hoeft niet een heel uitgebreid onderzoek te zijn, maar zorg dat je op een aantal belangrijke vragen antwoord kan geven. Wat is het bouwjaar? In welke stijl is het gebouwd? Schuilt er een verhaal achter het pand en de ruimte? Wat is de gebruikshistorie?
Herbestemming begint met een absolute basisvraag: Waarom moet dit gebouw behouden blijven?
Een handig boek hiervoor is het boek ''mag dit weg'' van Karianne Vandenbroucke. Hierin staat beschreven hoe je nadenkt over de volgende onderwerpen:
- Algemene historische waarden en waarden vanuit de gebruikshistorie
- Architectuur historische waarden
- Bouwhistorische waarden
- Stedenbouwkundige waarden
Elk van deze waarden wordt getoetst aan de hand van de criteria gaafheid, authenticiteit, herkenbaarheid en zeldzaamheid.
Om op bovenstaande punten antwoord te geven, is het soms handig (indien aanwezig) om de bouwhistorische rapportage op te vragen. Hier kan je veel informatie over de historie van het pand in terug vinden.
Tip: Lees het boek ''inleiding in de bouwhistorie'' van Ronald Stenvert en Gabri van Tussenbroek.
Fase 2 – De praktische zaken
In de ontwerp wereld wordt dit ook wel een programma van eisen (pve) genoemd. De functie van een pve is het verzamelen van de uitgangspunten en voorwaarden. Je onderzoekt de behoeften, eisen, wensen en verwachtingen van de opdrachtgevers of (eind)gebruikers. Ook kijk je naar de verwachtte kosten en maakt een begroting.
Je beschrijft de toekomstige functie. Wat heeft deze functie nodig? En is hier behoefte aan? Wie is de doelgroep / eindgebruikers?
Hoe groot is de ruimte? Hoeveel ruimte heb je nodig voor de toekomstige functie? Denk hierbij ook aan bereikbaarheid en toegankelijkheid, veiligheid en welzijn van de toekomstige gebruiker(s).
Fase 3 – Het concept
Nadat je onderzoek hebt gedaan naar de historie van de het pand en de ruimte(s), kan je de unieke kenmerken in de ruimte uitlichten. Denk hierbij aan unieke elementen uit de bouwhistorie, gebruikshistorie, kleur en materiaalgebruik.
Deze punten ga je fuseren met je pve. Wat is jouw visie voor de nieuwe functie? En hoe zorg je voor een mooie balans tussen de historische elementen en de nieuwe functie? Deze schrijf je op en breng eventueel in beeld.
Een nieuwe ingreep kan zich op verschillende manieren verhouden tot het bestaande gebouw. Het kan een contrast vormen, contact maken, een connectie smeden of het kan een kopie zijn. (Boek: mag dit weg)
Fase 4 – Het ontwerp
Het (fictieve) ontwerp voor de Oude Mariakerk in Deventer is een mooi voorbeeld van een ontwerpproces waarbij al deze stappen doorlopen zijn.
De wens van deze opdrachtgever was om de Oude Mariakerk in Deventer een nieuwe functie te geven die het pand weer openstelt voor publiek. In dit ontwerp zijn de historische waarden van het pand geïntegreerd in een vernieuwend en toekomstgericht ontwerp, zodat de historie bewaard blijft en er een unieke beleving van de ruimte ontstaat.
Het ontwerp voor de Oude Mariakerk voegt een nieuwe laag toe in de geschiedenis en vertelt daarnaast het verhaal van de transformaties uit het verleden. Hoewel de nieuwe laag in contrast staat met de historische lagen, is in de vormentaal en het materiaalgebruik een connectie met de geschiedenis te zien. Op deze manier sluiten de verschillende lagen mooi op elkaar aan en ontstaat er een eenheid in het gebouw.